Region Czeski Raj (Český ráj) to miejsce, gdzie historia i przyroda splatają się w jeden z najbardziej malowniczych krajobrazów Czech. To tutaj skalne miasta wyrastają z ziemi jak katedry, a zamki wyglądają, jakby zostały porzucone przez dawnych rycerzy zaledwie wczoraj. W tym artykule opowiem o trzech miejscach, które szczególnie zapadły mi w pamięć podczas mojej wizyty: monumentalnej ruinie zamku Trosky, kameralnym Turnovie – sercu regionu – oraz o Rozhlednie Dubecko, która nie tylko oferuje rozległy widok, ale i osobliwe doświadczenie z kluczem w dłoni.
Zamek Trosky – symbol Czeskiego Raju
Już z oddali widać charakterystyczne dwie wieże wyrastające z bazaltowych stożków – Baba i Panna. To zamek Trosky (Zřícenina hradu Trosky), symbol regionu, jeden z najbardziej rozpoznawalnych punktów orientacyjnych w Czechach. Zbudowany pod koniec XIV wieku przez Czena z Wartenberka, miał pełnić funkcję warowni, ale dziś jego sylwetka bardziej przywołuje na myśl skalną katedrę niż zamek obronny. Nawet w takim miejscu doskonale widoczne jest słynne czeskie poczucie humoru. Dwie, charakterystyczne wieże, otrzymały swoje nazwy, jakby z przekąsem. Niższa i większa nosi imię Baba, bo taka właśnie postura skojarzyła się Czechom z tęgą kobietą. Z kolei wysoka i smukła Panna – no cóż, nawiązanie do młodej dziewczyny jest tu chyba oczywiste.
Zamek Trosky fascynują nie tylko formą, ale i atmosferą. Poruszając się wąskimi ścieżkami między wieżami, trudno oprzeć się wrażeniu, że miejsce to „nosi w sobie pamięć” – zarówno militarnych potyczek, jak i romantycznych opowieści. Widok z wieży Baba pozwala objąć wzrokiem cały Czeski Raj, aż po Karkonosze przy dobrej pogodzie. Trosky to także obiekt wielu mitów. Jedna z popularnych lokalnych legend mówi o tajemnym lochu łączącym obie wieże, którego nigdy nie odnaleziono. Dla jednych to tylko bajka, dla innych – powód, by wracać i szukać dalej. Zamek Trosky to oczywiście nie jedyny zamek w okolicy. Jeżeli mielibyście jednak ograniczony czas na zwiedzanie, to jest miejsce, które warto wybrać, jako to warte odwiedzenia. To symbol regionu i jeden z najbardziej rozpoznawalnych krajobrazów w całej Republice Czeskiej.
Turnov – czeska stolica jubilerstwa
Turnov to nie tylko wygodna baza wypadowa do eksplorowania Czeskiego Raju – to również miasto z własną, unikalną tożsamością. Znane jako „miasto kamieni szlachetnych”, od wieków związane jest z jubilerstwem i obróbką czeskiego granatu. W 1884 roku założono tu specjalistyczną szkołę biżuteryjną, jedyną swego rodzaju w Europie. Wyjątkową okazję poznania Turnova i całego regionu dają ekspozycje Muzeum Powiatowego Czeskiego Raju. Spacer po mieście to przyjemność sama w sobie – Turnov zachował XIX-wieczny układ urbanistyczny, z rynkiem, neorenesansowym ratuszem i klimatycznymi uliczkami. Odwiedzając wcześniej już wspomniane Muzeum Czeskiego Raju (Muzeum Českého ráje) zobaczyć można bogatą kolekcję minerałów, biżuterii i rzeźb ludowych.
Co zobaczyć będąc w Turnovie? Niewątpliwie najciekawszym miejscem w miasteczku jest jego rynek. Znajdziemy tam dwa imponujące gmachy: ratusz oraz gmach miejskiej kasy oszczędnościowej. W kącie przycupnął kościół Franciszka z Asyżu. Chociaż jego wnętrze jest na co dzień niedostępne, to wielu turystów podziwia jego klasycystyczno – empirowy styl. Równie ciekawie prezentuje się kościół położony w jednej z bocznych uliczek Turnova. Kościół Narodzenia Najświętszej Marii Panny został wybudowany w latach 1825–1853 jako jeden z pierwszych neogotyckich kościołów w Europie.
Pałac Hrubý Rohozec w Turnovie
Na przedmieściach Turnova znajduje się jeszcze jeden ciekawy obiekt – Zámek Hrubý Rohozec. Zamek o bogatej historii i ciekawym, wielowarstwowym charakterze. Usytuowany na skalnym wzgórzu nad rzeką Jizerą, już z daleka przyciąga uwagę swoją nietypową sylwetką, będącą wynikiem wieków rozbudowy – od warowni gotyckiej po romantyczną rezydencję. Pierwsze wzmianki o zamku pochodzą z XIII wieku, kiedy był częścią systemu obronnego Czech. Aktualnie wnętrza zamku otwarte są dla zwiedzających. Do wyboru mamy dwie trasy zwiedzania, a każda z nich zajmie nam około 1h. Zwiedzanie zamku to fascynująca podróż przez epoki: można tu zobaczyć średniowieczne sklepienia, barokowe wnętrza oraz neogotyckie detale z epoki romantyzmu. Wśród najbardziej efektownych pomieszczeń są biblioteka z malowanym sufitem, jadalnia z kolekcją porcelany i pokoje dziecięce z oryginalnym wyposażeniem. Ciekawostką jest także zachowana kaplica zamkowa oraz wystawa dawnych zabawek i przedmiotów codziennego użytku. Zamek otacza niewielki park krajobrazowy, z którego roztaczają się widoki na dolinę rzeki i miasto Turnov.
Wieża widokowa Dubecko
O ile Trosky to monumentalność, a Turnov – kultura i rzemiosło, o tyle Rozhledna Dubecko oferuje coś zupełnie innego: intymne, wręcz osobiste doświadczenie obcowania z widokiem. Wieża widokowa Dubecko nie jest wielką atrakcją komercyjną – i bardzo dobrze. Dojeżdżając na miejsce, trzeba zaparkować samochód przy kapliczce św. Jana Nepomucena, skąd krótki spacer prowadzi do niewielkiego domu. To właśnie tam należy kupić bilet… i to tam dostajemy klucz. Klucz do furtki prowadzącej na teren wieży. Nagle wszystko się zmienia – nie jesteśmy już zwykłymi turystami. Przez chwilę możemy poczuć się jak właściciele całej wieży. Nikt nie stoi nad nami, nikt nie sprawdza czasu wejścia. Tylko my, wiatr i panorama Czeskiego Raju.
Po zejściu z wieży, klucz trzeba oddać. Robi się to w ten sam sposób, w jaki go otrzymaliśmy – wracając do gospodarza w domu, który sprzedał nam bilety. Cała sytuacja, choć prosta, ma w sobie coś głęboko ludzkiego i zaufanego. W świecie skanowanych QR kodów i kamer na każdym kroku, możliwość wejścia na wieżę „jak do siebie” to rzadkość. Dubecko pozostaje we wspomnieniach właśnie przez to nietypowe doświadczenie – równie silnie jak przez widok, który roztacza się z jej szczytu.
Czeski Raj to nie tylko park krajobrazowy – to przestrzeń emocji i spotkań z historią, przyrodą, lokalnymi ludźmi. Wizyta w tych trzech miejscach – od bajkowej ruiny Trosky, przez żywe Turnov, po osobistą wieżę w Dubecku – pokazuje różnorodność regionu. Każde z nich opowiada inną historię, a wszystkie razem tworzą mozaikę, która zostaje w pamięci na długo.
